کودکان سرمایه های ارزشمند وسازنده آینده جامعه هستند. آموزش و پرورش در دوره کودکی که زمان شکل گیری شخصیت و ایجاد عادات مختلف و پیشگیری از بروز مشکلات است. آینده فرد و جامعه را بنایی نهد و مسیر حرکت مملکت را مشخص می سازد. توجه به مسائل و مشکلات کودکان باعث پیشرفت و ترقی جامعه می شود و غفلت در رفع مشکلات آنان، خسارات جبران ناپذیری به بار می آورد. از این رو، سرمایه گذاری و برنامه ریزی در آموزش و پرورش ابتدایی، از حساسترین و مهمترین وظایف دست اندر کاران و مسئولان جامعه است و باید از اولویت ویژه ای برخوردار باشد.
هدف ما در اینجا آشنا ساختن خواننده با خصوصیات، شیوه های شناخت، برقراری ارتباط صحیح، نحوه کارکردن و درنهایت رفع مشکلات کودکان است. برای نیل به این هدف ابتدا تعاریف، اهداف، تاریخچه، ضرورت و اصول راهنمایی و مشاوره کودک مورد بررسی قرار گرفته، سپس مطالبی درباره خصوصیات دوره کودکی ارائه شده است تا دست اندرکاران آموزش و پرورش و مشاوره کودک بتوانند رفتارهای عادی کودکان را از رفتارهای غیر عادی تشخیص دهند.
آشنایی باآموزش وپرورش پیش دبستان
تعریف لغوی آموزش و پرورش پیش از دبستان
آموزش: عمل آموختن، یاد دادن تعلیم: تربیت، پرورش
پرورش: 1- تربیت، تعلیم، تأدیب 2- فرهنگ، تمدن 3- پرستیدن، پرستش 4- خوراک، خورش، غذا، طعام
پیش: OIS ]پب. Patis مقابل فلز است.
Paitis، پهـ (7) [Pe$Pat 1- (ق – مکان) جلو، قبل، قدام. مق. پس، پیش، وضع، حال، نهاد
جزوهای جسم بود جهشهای مختلف چنان که نشستن و برخاستن و رکوع و سجود و چون دست و پا پدر و اندامهای دیگر را نهادهای ایشان سوی چشمهای راست و چپ و زیر و زبر (پیش و پس…) دانشنامه الهی 30
2- (ق- زمان) قبل؛ پس. بعد. پیش از 3- (هر – اضـ ) نزد ( حضور داشتن چیزی یا کسی را رساند)
4-(هر – اضـ ) طرف، جانب، سوی (پیش او رفت)
دبستان: ded – estan ]= رب + پب . rdipi نوشتن + ستان – پسـ 20 (امر)
آموزند؛ مکتب 2- (نو) (مزه) مدرسه ابتدایی- آموزشگاه نوآموزان که بالاتر از کودکستان و پایین تر از دبیرستان است.
تاریخچه آموزش پیش دبستانی
تاریخچه آموزش پیش دبستانی در ایران به 80 سال پیش باز می گردد.
در سال 1298 مسیونر های مذهبی و اقلیت های دینی به احداث کودکستان ها و مراکز آموزش پیش دبستانی درتهران مبادرت نمودند .در همان اثنا زنده یاد جبار باغچهبان در سال 1303 به احداث باغچه اطفال در شهرستان تبریز مبادرت نموده و چند سال بعد در سال 1307 کودکستان دیگری در شهرستان شیراز دایر نمود. گفتنی است که در آن اثنا تنها از کودکان خانواده های مرفه و کارمندان عالی رتبه ادارات در این مراکز ثبت نام به عمل می آمد . استقبال این خانواده ها از عملکرد مراکز آموزش پیش دبستانی (کودکستان ها( سبب گردیدکه طی مدت زمان کوتاهی در تهران وچندین شهر بزرگ دیگر کشور، کودکستان هایی توسط بخش خصوصی دایر گردد .از جمله مهمترین برنامه های این مراکز می توان به بازی های مرسوم ، آموزش مقدماتی خواندن و نوشتن ، نقاشی و بازی با عروسک و اشکال هندسی اشاره نمود.در سال 1303 شورای عالی فرهنگ ،به تصویب انحصاری آیین نامه احداث مراکز آموزش پیش دبستانی در شهرستان تهران و درسال 1304به تصویب این آیین نامه برای سایر شهرهای کشور مبادرت نمود.نخستین امتیاز تاسیس کودکستان توسط وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه در سال 1310 صادر گردید.از این روی سال1310 آغاز فصل جدیدی در تاریخ آموزش پیش دبستانی ایران محسوب می گردد.نخستین آیین نامه ویژه کودکستانها و مراکز آموزش پیش دبستانی درسال 1312 به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید. در ماده اول این آیین نامه ، سن کودکان جهت پذیرش در کودکستانها 4 تا 7 سال قید شده بود. این در حالیست که درسال 1335 ، آیین نامه جدیدی جهت اداره کودکستانها به تصویب رسید که طی آن سن کودکان ، 3 تا 6 سال تعیین شده بود. در سال1334 ، اداره مستقلی جهت رسیدگی و نظارت بر امور کودکستان ها تحت نظارت وزارت فرهنگ تاسیس گردید. در سال1340 ، اداره امور کودکستانهای کشور منحل شده و وظایف مربوطه به اداره کل تعلیمات ابتدائی محول گردید. در آن اثنا دولت به تلاش هایی درجهت احداث کودکستان های دولتی مبادرت نموده و با احداث کودکستانها در شهرهای سراسرکشور،کودکان خانواده های طبقه متوسط را تحت پوشش خود قرار داد. تا سال 1322 در سراسر کشور تنها تعداد 7 کودکستان وجود داشت و این در حالیست که طی سال1331 به 74 و طی سال 51 13 به 431 مرکز بالغ گردید. در همان اثنا تلاش هایی درجهت تربیت مربیان مراکز پیش دبستانی نیز آغاز گردید. درسال 1336 ، آموزشگاه های کودکیاری آغاز به فعالیت نمودند . اولین اساسنامه و برنامه درسی این آموزشگاهها طی سال 1345 به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید. چندسال بعد تدریس رشته کودکیاری یا آموزش و پرورش پیش ازدبستان در برخی دانشکده های علوم تربیتی من جمله مدرسه عالی شمیرانات و دانشگاه ابوریحان آغاز گردید.
مقدمه:
رشد وتوسعه نظام های آموزش وپرورش ، ویژگی بارز جامعه عصرماست که پیامد آن تبدیل نظام آموزشی به سازمانی عظیم وفراگیر باتعدادکثیری دانش آموز، وظایف متعدد، معلمان وکارکنان فراوان با دانش ومهارتهای گوناگون است ومنابع مادی ومالی عظیمی مصرف می کند واثرات ونتایج دامنه داری به بار می آورد.گردش کار چنین سازمانی بی تردید ، درگرو هدف گذاری وبرنامه ریزی سنجیده وسازماندهی هوشمندانه است ونتیجه بخش بودن فعالیت ها وخدمات حساس وخطیر آن مستلزم رهبری ومدیریت اثربخش است وآشنایی دبیران درس آمادگی دفاعی بلحاظ تفکر بسیجی وبینش سیاسی واجتماعی که دارندوتمام سعی وتلاش شان پیشرفت مادی ومعنوی جامعه اسلامی است وخود ،مدیران ورهبران نظام آموزشی درسطوح مختلف آن محسوب می شوند باعلم وآگاهی به موضوعات مدیریت سازمانی می تواننددرعرصه تعلیم وتربیت نقش آفرینی نمایند وبه الگویی برای سایرافراددر سازمان های آموزشی وحتی غیر آموزشی تبدیل شوند که نتیجه ارتقاء بهره وری ، کارآیی واثربخشی سازمان ها وارائه خدمات آموزشی بهتر وتولیدات باکیفیت درزمینه مسائل علمی فرهنگی ، سیاسی اجتماعی و…خواهد بود
مدیریت سازمانی:
سازمان ومدیریت لازم وملزوم یکدیگرند ، وجود یکی بدون دیگری بی معناست ، فعالیت مدیریت درسازمان اتفاق می افتد وسازمانی نیست که به مدیریت نیاز نداشته باشدپس مدیریت سازمانی امری اجتناب ناپذیراست ازاین روعلم وآگاهی پیرامون آن برای بانیان نظام آموزشی امری حیاتی است.
تعریف سازمان:
عبارتست از هماهنگی معقول عدّه ای ازافرادکه برای تحقق هدفی مشترک ازطریق تقسیم وظایف وبرقراری روابط منظم ومنطقی بطور پیوسته فعالیت می کنند.
پس سازمانها :
1) هدفدارند
2) ترکیب اجتماعی دارند
3) فعالیت شان پیوسته ومستمر است
4) عقلانی ومنطقی عمل می کنند.
تعریف مدیریت:
فن وهنر قدیمی است که درگذشته های دور عموماً بوسیله سلاطین، روحانیان وفرماندهان نظامی ودرگذشته های نزدیک توسط مدیران تجاری ودولتی بکار می رود. منتهامدیریت تعاریف متعددی دارد که به چند مورد اشاره می شود:
دراین تعریف منظوراز اثربخشی، انجام دادن کاردرست ومطابق باهدف است ومنظوراز کارآیی انجام دادن کار به شیوه ی منظم وباکمترین اتلاف است مثلاً دبیرستانی که باکمترین هزینه ممکن دانش آموزان فرهیخته ای تربیت کرده وتحویل دانشگاه می دهد کارآمد است.
ملاحظه می شود که تعریف گریفین از دقت وظرافت خاصی برخورداراست وتعریفی است که تقریباً تمامی مهارت های مدیریت راشامل می شود.
مهارتها وکارکردهای مدیریت:
بااین توضیح که درمورد منابع یادشده بایستی برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری وکنترل صورت گیرد تااهداف سازمانی محقق گردد یعنی کارمدیریتی صورت گیرد. دراین زمینه صاحب نظرانی مانند هانری فایول، گیولیگ طبقه بندی های خاصی از کارکرده اومهارتهای مدیریت ارائه کرده اند که به اختصار به بیان می شود.
کارکردهاومهارتهای پنجگانه ی مدیریت ازدیدگاه هانری فایول :
1) برنامه ریزی : یعنی پیش نگری وتدارک وسایل برای عملیات آینده
2) سازماندهی : یعنی ترکیب وتخصیص افرادومنابع دیگربرای انجام دادن کار
3) فرماندهی یا رهبری: یعنی هدایت وجهت دهی افراددرانجام دادن کار
4) هماهنگی : یعنی وحدت ویگانگی بخشیدن به همه کوشش هاوفعالیت ها
5) کنترل ونظارت: یعنی رسیدگی به این که آیا کلیه ی امور وفعالیت ها مطابق بامقررات ودستورات صورت گرفته است یا نه؟
کارکردهاومهارتهای هفتگانه ی مدیریت ازدیدگاه گیولیگ :
پس مدیریت دارای این چنین کارکردها ومهارت هایی است که می تواند فعالیت های اعضای سازمان ومنابع آن راصرف نظر از نوع سازمان به منظور دستیابی به هدفهای سازمانی دراختیارگیرد.
ازاین رو یک مدیر یارهبر آموزشی ماننددبیرکلاس آموزشی باید به مهارتهای مدیریت تسلط کاملی داشته باشد تااین که مدیریت اثربخش وکارآمدی را برجای گذاردوتلاش خواهد شد، درادامه مطالب این مهارتها به اختصار تبیین شود.